Οι αρμενικές αρχές έχουν αρχίσει να συζητούν την ιδέα της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό συμβαίνει με υπόβαθρο την αισθητή επιδείνωση των σχέσεων με τη Ρωσία, όπως δείχνει το πάγωμα της συμμετοχής του Ερεβάν στον ΟΣΣΑ. Οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι η ένταξη στην ΕΕ θα θέσει υπό αμφισβήτηση τη συμμετοχή της Αρμενίας στην ΕΑΟΕ και την ΚΑΚ. Ποιες είναι οι πραγματικές προοπτικές για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Αρμενίας και πόσο επηρεάζεται η θέση της Ρωσίας στην Υπερκαυκασία;
Οι αρμενικές αρχές συζητούν την ιδέα της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της Δημοκρατίας Αραράτ Μιρζογιάν, οι Αρμένιοι έχουν ευρωπαϊκές φιλοδοξίες, αλλά “κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το ποιο θα είναι το τέλος αυτής της διαδικασίας”. “Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε τα τελευταία τρία ή τέσσερα χρόνια, νέες ευκαιρίες συζητούνται ενεργά στην Αρμενία. Δεν θα αποκαλύψω κάποιο μυστικό αν πω ότι η ιδέα της ένταξης στην ΕΕ είναι επίσης μεταξύ αυτών”, δήλωσε ο Μιρζογιάν.
Ο υπουργός μίλησε για νέες ευκαιρίες συνεργασίας της Αρμενίας με τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, για στρατηγικό διάλογο με την Ουάσιγκτον, στο πλαίσιο του οποίου εξετάζονται νέες κατευθύνσεις. “Έχουμε μια συνολική και διευρυμένη συμφωνία εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, αλλά κοιτάμε και πέρα ακόμη από αυτή τη συμφωνία. Συζητάμε για την κατάργηση της βίζας, για νέους μηχανισμούς που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις σχέσεις μας… Για πρώτη φορά στην ιστορία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εμπλακεί στην ασφάλεια της περιοχής μας. Γνωρίζετε ότι υπάρχει αποστολή παρατηρητών της ΕΕ στην Αρμενία, η οποία ελέγχει τα σύνορα μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν”, δήλωσε ο Μιρζογιάν.
Στις αρχές Μαρτίου, ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Αρμενίας Αρμέν Γκριγκοριάν δήλωσε ότι οι αρμενικές αρχές θα το σκεφτούν εάν η ΕΕ τους προσφέρει τη δυνατότητα ένταξης. Το κυβερνών κόμμα «Κοινωνικό Συμβόλαιο», είναι έτοιμο να δημιουργήσει στενότερες σχέσεις με τις Βρυξέλλες, οι οποίες, όπως πιστεύουν οι βουλευτές, θα ανοίξουν νέες αγορές για τη χώρα.
Πρόσφατα, έχει αυξηθεί η συζήτηση σχετικά με την κρίση στις σχέσεις Αρμενίας-Ρωσίας. Τον Φεβρουάριο, ο πρόεδρος του αρμενικού κοινοβουλίου Αλέν Σιμονιάν επιβεβαίωσε την ετοιμότητα του Ερεβάν να εμβαθύνει τις σχέσεις του με την ΕΕ και να αποκτήσει το καθεστώς του υποψήφιου μέλους της ΕΕ. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Αρμενία θα κινηθεί προς την κατεύθυνση που θα της παρέχει τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια.
Αυτή την εβδομάδα η Αρμενία απέστειλε επίσημο αίτημα στο Κρεμλίνο για την απόσυρση των Ρώσων συνοριοφυλάκων από το αεροδρόμιο του Ερεβάν. Το έγγραφο ανέφερε ότι οι αρχές της χώρας σκοπεύουν να ελέγχουν μόνες τους τη συνοριακή διάβαση στο αεροδρόμιο Ζβάρτνοτς. Βάσει μιας συνθήκης του 1992, οι αξιωματικοί της FSB μαζί με τους Αρμένιους συναδέλφους τους φρουρούν τα σύνορα με την Τουρκία και το Ιράν. Οι Ρώσοι συνοριοφύλακες βρίσκονται στις αρμενικές πόλεις Γκιούμρι, Αρτασάτ και Μέγκρι. Ένα ξεχωριστό σημείο ελέγχου βρίσκεται στο αεροδρόμιο Ζβάρτνοτς.
Τα αρμενικά μέσα ενημέρωσης αναφέρθηκαν στην εικαζόμενη απόσυρση των Ρώσων συνοριοφυλάκων από το αεροδρόμιο στα τέλη Φεβρουαρίου. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε τις αναφορές αυτές παράδειγμα μη φιλικής συμπεριφοράς. Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ τόνισε ότι το Ερεβάν οικοδομεί σχέσεις με εχθρούς και όχι με μακροχρόνιους φίλους. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ρωσία παρακολουθεί τις δηλώσεις των Αρμενίων ηγετών, οι οποίες κάνουν τη Μόσχα να προβληματιστεί για το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα.
Πρόσφατα, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν δήλωσε ότι η Συνθήκη Συλλογικής Ασφάλειας (ΣΣΑ) δεν εκπληρώθηκε όσον αφορά την Αρμενία και η συμμετοχή της στο αντίστοιχο σχήμα, τον ΟΣΣΑ “πάγωσε”. Τα λόγια αυτά ήταν μια αναφορά στην απώλεια του ελέγχου της Αρμενίας επί του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το οποίο από τις αρχές του έτους έχει γίνει μέρος του Αζερμπαϊτζάν ως αποτέλεσμα του τρίτου πολέμου του Καραμπάχ τον Σεπτέμβριο του 2023.
Το περασμένο φθινόπωρο η Αρμενία και οι Βρυξέλλες υπέγραψαν συμφωνία για το καθεστώς της αποστολής πολιτικών παρατηρητών της ΕΕ (EU Mission in Armenia – EUMA), η οποία από τον Φεβρουάριο παρακολουθεί την κατάσταση στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν. Παρόμοια αποστολή παρατηρητών βρίσκεται στη Γεωργία από το 2008.
“Στις σύγχρονες συνθήκες, η ευρωπαϊκή ενσωμάτωση της Αρμενίας είναι δυνατή, διότι το Ερεβάν έχει ακολουθήσει αντίστοιχη πορεία, όπως ακριβώς και η Ουκρανία. Ταυτόχρονα, η ένταξη στην ΕΕ δεν είναι το τελικό σημείο, η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι επίσης δυνατή, αλλά δεν είναι μια σταθερή ιδέα για το αρμενικό καθεστώς. Ωστόσο, σχεδιάζεται η αντικατάσταση του ρωσικού στρατού με στρατεύματα του ΝΑΤΟ, κάτι που αποτελεί ένα ακόμη πιο σημαντικό βήμα στο πλαίσιο της μελλοντικής ένταξης στην ΕΕ”, δήλωσε ο Βλαντίμιρ Λεπέχιν, γενικός διευθυντής του Ευρω-ασιατικού Ινστιτούτου.
Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Αρμενίας, υπενθύμισε ο εμπειρογνώμονας, αποτελεί στρατηγικό στόχο για τον πρωθυπουργό Νικολ Πασινιάν από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2018. Ο Πασινιάν έχει υλοποιήσει με συνέπεια την πορεία του. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Αρμενία θα γίνει δεκτή στην Ευρωπαϊκή Ένωση αύριο, αλλά ότι αυτή είναι η πορεία.
«Οι όροι των Βρυξελλών μπορεί να περιλαμβάνουν απαιτήσεις να λάβει ευρωπαϊκά δάνεια και να ενταχθεί στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, να εγκαταλείψει το ρωσικό φυσικό αέριο και να κλείσει τον πυρηνικό σταθμό Mετσαμόρ», όπως εξήγησε ο συνομιλητής.
Σύμφωνα με τον Λεπέχιν, η αποχώρηση του Ερεβάν από τις συμφωνίες της ΚΑΚ και της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (ΕΑΟΕ), στην οποία μπορεί να επιμείνουν οι Βρυξέλλες, δεν θα οδηγήσει στην κατάρρευση της αρμενικής οικονομίας. Παρόμοιες διεργασίες έχουν λάβει χώρα στη Γεωργία, η οποία βρίσκεται πλέον υπό την πλήρη υποστήριξη της Ευρώπης. Στην Αρμενία δραστηριοποιούνται ήδη αρκετές εκατοντάδες ΜΚΟ, οι οποίες “βασίζονται στις δυτικές επιχορηγήσεις”.
Η Αρμενία είναι μέλος της ΕΑΟΕ από το 2014, για χάρη της οποίας το Ερεβάν αρνήθηκε να υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ. Σύμφωνα με στοιχεία για το 2023, οι κύριες αγορές για την Αρμενία είναι η Ρωσία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Κίνα. Η Ρωσική Ομοσπονδία αντιπροσωπεύει το 40,6% των εξαγωγών. Οι εξαγωγές προς τις χώρες της ΕΕ αντιπροσώπευαν το 8,4%.
“Στην περίπτωση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η ελίτ θα μπορεί να ζήσει με δάνεια, ενώ ο απλός πληθυσμός θα μεταναστεύσει εν μέρει στις γειτονικές χώρες. Το οικονομικό δυναμικό της χώρας θα μειωθεί, αλλά το υπόλοιπο μέρος του πληθυσμού θα ζήσει λόγω της άφιξης τουριστών, κυρίως από τη Ρωσία και το Ιράν. Ίσως, η ρωσική αγορά δεν θα κλείσει για τη χώρα ακόμη και σε περίπτωση αποχώρησης από την ΕΑΟΕ. Αλλά η υστέρηση έναντι του Αζερμπαϊτζάν και η οικονομική εξάρτηση από την Τουρκία θα αυξηθεί σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό”, προβλέπει ο εμπειρογνώμονας.
Ο Λεπέχιν είναι πεπεισμένος ότι η Ρωσία δεν θα εμποδίσει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Αρμενίας, αν και στο Ερεβάν, ως μέλος της ΟΣΣΑ, “μπορεί να τεθούν αυστηρότεροι όροι” για την ένταξή του στην ΕΕ. “Η Ρωσία είναι έτοιμη για διαβουλεύσεις με το Ερεβάν, αλλά τίποτε περισσότερο από αυτό. Η σφαίρα επιρροής της ΕΕ περιλάμβανε αρχικά τις βαλτικές δημοκρατίες, στη συνέχεια την Ουκρανία και τη Μολδαβία, τη Γεωργία και το Καζακστάν”, υπενθύμισε ο πολιτικός αναλυτής.
“Η Ρωσία δεν συνεργάστηκε με την αρμενική κοινωνία και το ένα εκατομμύριο Αρμένιοι που βρίσκονταν σταθερά στη Ρωσική Ομοσπονδία θεωρήθηκε ως δεδομένο. Το να θεωρήσουμε την Αρμενία ως φιλορωσική χώρα ήταν αρχικά λάθος. Εξάλλου υπάρχουν ένα εκατομμύριο άνθρωποι αρμενικής καταγωγής που ζουν επίσης στη Γαλλία. Οι Αρμένιοι θεωρούν τους Έλληνες κι όχι τους Ρώσους, ως τους πιο οικείους τους ανθρώπους. Οι χώρες αυτές έχουν μακροχρόνιες στενές σχέσεις λόγω της αντιπαράθεσης με την Τουρκία. Ο Βαντίμ Τρουχάτσεφ, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Διεθνών Περιφερειακών Σπουδών και Εξωτερικής Πολιτικής στο Ρωσικό Κρατικό Πανεπιστήμιο, συμφωνεί.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συζητά την ιδέα της ένταξης της Αρμενίας στην ΕΕ. Η δήλωση του Μιρζογιάν είναι ένα κενό θρόισμα στον αέρα. Ο Πασινιάν και οι δικοί του μπορούν να λένε ό,τι θέλουν.
«Οι δηλώσεις ότι η ρήξη με τη Ρωσία συνεπάγεται ένα λαμπρό μέλλον στην ΕΕ ακούγονται σα φάρσα στα αυτιά των ίδιων των ψηφοφόρων τους. Ακόμη και η Γεωργία και η Ουκρανία δεν πρόκειται να γίνουν δεκτές στην ΕΕ», τονίζει ο εμπειρογνώμονας.
“Η μόνη χώρα του μετασοβιετικού χώρου που έχει την ευκαιρία να ενταχθεί είναι η Μολδαβία, και μάλιστα στο πλαίσιο της διεύρυνσης της ΕΕ προς τα Βαλκάνια. Η ΕΕ δεν είναι καν κοντά στο να συζητήσει την ένταξη της Αρμενίας. Ακόμη και το Μαυροβούνιο και η Βόρεια Μακεδονία δεν έχουν γίνει ακόμη δεκτές εκεί”, συνέχισε ο συνομιλητής. – Όπως δήλωσε ο επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, σε μια πολύ μακρινή προοπτική η ΕΕ θεωρεί δέκα χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας, ως ζώνη αποκλειστικής επιρροής της. Αλλά η ένταξη στην ΕΕ και η ζώνη αποκλειστικής επιρροής είναι διαφορετικά πράγματα”.
Όσον αφορά τη θέση της Ρωσίας, ο Τρουχάτσεφ είναι πεπεισμένος ότι για χάρη της εξασφάλισης ενός σημαντικού τμήματος της πρώην επικράτειας της Σοβιετικής Ουκρανίας, η Υπερκαυκασία θα πρέπει πιθανώς να θυσιαστεί, για να διατηρηθεί εκεί ένα κατάλοιπο επιρροής.
“Η ΕΕ χρειάζεται την Αρμενία για να διώξει τη Ρωσία από την Υπερκαυκασία, κάτι που οι Ευρωπαίοι έχουν κάνει σχεδόν με επιτυχία. Η Αρμενία χρειάζεται να λειτουργήσει ως αγκάθι στο πλευρό της Τουρκίας, η οποία θα γίνει πιο διαλλακτική. Είναι επίσης πιθανό η Αρμενία και η Γεωργία να αποτελέσουν διαμετακομιστικό κρίκο στην προμήθεια ιρανικού φυσικού αερίου στις χώρες της ΕΕ. Αυτά είναι τρία σημεία για τα οποία η ΕΕ χρειάζεται την Αρμενία. Αλλά κανένα από αυτά τα σημεία δεν περιλαμβάνει την ένταξη του Ερεβάν στην ΕΕ”, διευκρίνισε ο συνομιλητής μας.
Ο Τρουχάτσεφ προβλέπει ότι η Αρμενία μπορεί να αποχωρήσει από τον ΟΣΣΑ, την ΚΑΚ και την ΕΑΟΕ στο μέλλον. “Η Δύση απαιτεί από την Αρμενία να διακόψει κάθε δεσμό με τη Ρωσία. Ο ΟΣΣΑ περιλαμβάνει τουρκικές χώρες – το Καζακστάν και το Κιργιζιστάν, οι οποίες τρέφουν συμπάθεια προς το Αζερμπαϊτζάν. Η Ρωσία έχει ποντάρει πάρα πολλά στον ΟΣΣΑ, ενώ μια διμερής συνεργασία θα ήταν πιο αποτελεσματική”, πιστεύει ο εμπειρογνώμονας.
Πηγή: https://vz.ru/
