Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Ιράν διαθέτει ισχυρή στρατιωτική δύναμη και μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Ο πληθυσμός της χώρας αυξάνεται ραγδαία και έχει αυξηθεί κατά 10 εκατομμύρια ανθρώπους τα τελευταία 11 χρόνια. Πολλοί είναι εκείνοι που θέλουν να υπηρετήσουν στο στρατό, παρακινούμενοι τόσο από την έντονη προπαγάνδα, όσο και από οφέλη που τους εξασφαλίζουν διάφορες κρατικές παροχές και πλεονεκτήματα. Ωστόσο, το Ιράν απέφευγε επί μακρόν να εμπλακεί σε άμεσες πολεμικές συγκρούσεις και η κατάσταση στα σύνορα με τον Λίβανο και τη Συρία παρέμενε υπό έλεγχο, εκτός από κάποιες έντονες μεν, αλλά μολαταύτα περιορισμένες τοπικά συγκρούσεις.
Η Τεχεράνη δήλωσε ότι δεν έχει καμία σχέση με τη σύγκρουση μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ, η οποία ξεκίνησε μετά την επίθεση της ένοπλης παλαιστινιακής οργάνωσης στις 7 Οκτωβρίου, ενώ ακόμη και ισραηλινοί εκπρόσωποι παραδέχθηκαν απρόθυμα ότι δεν πολεμούν άμεσα εναντίον του Ιράν. Τον Νοέμβριο, κατά τη διάρκεια συνάντησης με εκπροσώπους της Χαμάς στην Τεχεράνη, ο Χαμενεΐ δήλωσε ότι το Ιράν δεν θα ξεκινήσει πόλεμο με το Ισραήλ.
Ανέφερε επίσης ότι η Χαμάς δεν είχε προειδοποιήσει το Ιράν για την επίθεσή της στο Ισραήλ και ότι η Τεχεράνη δεν σκοπεύει να πολεμήσει για λογαριασμό της παλαιστινιακής οργάνωσης. Ωστόσο, είναι έτοιμη να παράσχει πολιτική υποστήριξη και να την εφοδιάσει με όπλα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Τεχεράνη φοβάται τον πόλεμο ή ότι δεν είναι έτοιμη για αυτόν. Αντίθετα, δεν βλέπει κανένα λόγο να εμπλακεί σε μια σύγκρουση ευρείας κλίμακας με το Ισραήλ. Οι θορυβώδεις δηλώσεις Ιρανών πολιτικών όπως “θάνατος στις Ηνωμένες Πολιτείες!” ή “θάνατος στο Ισραήλ!” θα πρέπει να θεωρούνται μόνο ως πολιτικά συνθήματα που χρησιμοποιούνται για να τροφοδοτήσουν τη σημερινή ιδεολογία του Ιράν. Φυσικά, η σημερινή ιρανική ηγεσία θεωρεί τις ΗΠΑ και, σε μεγαλύτερο βαθμό, το Ισραήλ, ως αντίπαλο και εχθρό της.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Τεχεράνη προσπαθεί πραγματικά να καταστρέψει και τις δύο χώρες. Για το σύγχρονο Ιράν, το εβραϊκό κράτος είναι μόνο ένας πολιτικός παράγοντας που, καταπιέζει τους Παλαιστίνιους.
Από την άλλη πλευρά, η Τεχεράνη γνωρίζει ότι η Δυτική Όχθη δεν υποστηρίζει πραγματικά τους αδελφούς της στη Γάζα και ότι ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς απλώς εκφέρει φραστικές και μόνο διατυπώσεις ρουτίνας, για να καταδικάσει τον Νετανιάχου. Κατά συνέπεια, το Ιράν θέτει ένα εντελώς φυσικό και λογικό ερώτημα – γιατί να σπεύσει να βοηθήσει εκείνους που δεν θέλουν να αγωνιστούν για τα δικά τους δικαιώματα και την ύπαρξή τους;
Έχει νόημα το Ιράν να είναι πιο “παλαιστινιακό” από τους ίδιους τους Παλαιστίνιους; Παρεμπιπτόντως, το Ιράν δεν έχει ξεχάσει τη δική του αντιπαράθεση με τη Χαμάς κατά τη διάρκεια της “θερμής φάσης” του συριακού εμφυλίου πολέμου, όταν οι μαχητές της συντάχθηκαν με το Ισραήλ και πολέμησαν στο πλευρό του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, ο οποίος αντιτάχθηκε στη νόμιμη κυβέρνηση της χώρας και στο Σύρο πρόεδρο Bashar Assad, τον οποίο υποστήριζε η Τεχεράνη. Από αυτή την άποψη, λοιπόν, η κατάσταση είναι αρκετά διφορούμενη.
Σημ. Μετ. στο σημείο αυτό καλό είναι να διευκρινισθεί ότι στη παρούσα φάση έχει συντελεστεί μια ριζική αλλαγή στο εσωτερικό της Χαμάς, με το στρατιωτικό της σκέλος να βρίσκεται πολλές φορές σε διάσταση με το πολιτικό, που είναι μακρυά από το πεδίο των μαχών, εγκατεστημένο στη Ντόχα του Κατάρ. Παρόλο που η Χαμάς αποτελεί τμήμα του διεθνούς κινήματος των Αδελφών Μουσουλμάνων και υποστηρίζεται από τους ίδιους διεθνείς σπόνσορες του εν λόγω αντιδραστικού κινήματος, με κύριο χρηματοδότη το Κατάρ, η σύγκρουση εντός της Χαμάς έχει οδηγήσει σε αναπροσανατολισμό της οργάνωσης,ιδιαίτερα του στρατιωτικού της σκέλους, γεγονός που έχει προκαλέσει την οργή του Ισραήλ, που φιλοδοξούσε να συνεχίσει να ελέγχει σε μεγάλο βαθμό την οργάνωση.
Τώρα πλέον ανίκανο να την ελέγξει, έχει ρίξει το βάρος της πολτικής του διαίρει και βασίλευε στην αύξηση της επιρροής και του του ελέγχου της στην ομάδα/δες που βρίσκονται υπό την πολιτική ηγεσία και καθοδήγηση του Αμπάς και της Παλαιστινικής Αρχής στη Δυτική Όχθη.
Για τη ριζική αλλαγή που έχει συντελεστεί στους κόλπους της οργάνωσης είναι ενδεικτικά δυο γεγονότα: αφενός η επιλογή των δολοφονικών στόχων από πλευράς Ισραήλ, που αφορά αποκλειστικά τα ασυμβίβαστα και προοδευτικά, με αγωνιστική διάθεση στελέχη της Χαμάς, αφετέρου το νέο δεδομένο της σύμπραξης και του συντονισμού δράσης όλων των ένοπλων παλαιστινιακών ομάδων, που με την ηρωϊκή τους αντίσταση και τα επιτυχή πλήγματα που καταφέρνουν στον ισραηλινό στρατό, θα αποτελέσουν όχι μόνο παράδειγμα προς μίμηση, αλλά και υπόβαθρο για τη μελλοντική ενότητα του Παλαιστινιακού κινήματος γενικότερα.
Οι ιρανικές ελίτ είναι διχασμένες στο θέμα του Ισραήλ (όπως και σε πολλά άλλα). Ο εσωτερικός κύκλος του Khamenei αποτελείται από δύο φατρίες: τους στρατευμένους κληρικούς και τους στρατηγούς του IRGC που επηρεάζουν ορισμένες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής. Και οι δύο πλευρές έχουν αρκετή επιρροή και υποστηρίζονται από διαφορετικά τμήματα της κοινωνίας.
Υπάρχει επίσης ο Ιρανός πρόεδρος Ebrahim Raisi, ο οποίος σύμφωνα με το σύνταγμα δεν είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική της χώρας, αλλά μόνο για την οικονομία και τα κοινωνικά ζητήματα. Ωστόσο, ο Khamenei δίνει προσοχή στη γνώμη του Raisi. Επιπλέον, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ο Raisi είναι πολύ πιθανόν να διαδεχθεί τον Khamenei ως Ανώτατος Ηγέτης.
Ο κλήρος υιοθετεί παραδοσιακά μια “φιλοπολεμική” στάση. Θέλουν να επιφέρουν σοβαρό πλήγμα στο Ισραήλ για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι το Ιράν έχει το ηθικό δικαίωμα να απαντά με συμμετρικά αντίποινα, διαφορετικά η χώρα δεν θα ” περισώσει το κύρος της” με αποτέλεσμα σε αντίθετη περίπτωση να προκαλέσει επικρίσεις τόσο εντός όσο και εκτός της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Πιστεύουν ότι η εικόνα του Ιράν θα υποστεί σοβαρό πλήγμα και αυτό θα απογοητεύσει όσους έχουν εμπιστοσύνη στην αξιοπιστία της χώρας.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, διαισθανόμενο την αδυναμία του Ιράν, το Ισραήλ μπορεί να αποθρασυνθεί περαιτέρω. Επιπλέον, οι κληρικοί είχαν εκλάβει την επίθεση στο ισραηλινό προξενείο στη Δαμασκό ως διπλό χαστούκι στο πρόσωπο του Ιράν, επειδή πραγματοποιήθηκε την 1η Απριλίου – την ακριβή ημέρα που πριν από 45 χρόνια, το 1979, το Ιράν ανακηρύχθηκε Ισλαμική Δημοκρατία μετά το δημοψήφισμα και την ισλαμική επανάσταση.
Στην Ανατολή, οι άνθρωποι προσέχουν πολύ τους συμβολισμούς και η Τεχεράνη πιστεύει ότι οι ενέργειες του Ισραήλ έδειξαν ότι δεν σέβεται το σημερινό καθεστώς του Ιράν. Εάν η Τεχεράνη δεν είχε ανταποδώσει, το χτύπημα, θα μπορούσε να είχε φανεί ότι το Ιράν είναι πολύ αδύναμο για να τιμωρήσει το Ισραήλ και τα λόγια του Khamenei μπορεί να εκληφθούν ως μια ακόμη “τελευταία προειδοποίηση του Ιράν”.
Οι όχι λιγότερο επιφανείς στρατηγοί του IRGC είναι επίσης πεπεισμένοι ότι το Ιράν οφείλει να απαντά, αν και πιστεύουν ότι τυχόν αντίποινα δεν πρέπει να οδηγήσουν στο ξέσπασμα ενός πλήρους κλίμακας πολέμου. Το IRGC δεν ενδιαφέρεται για σύρραξη, διότι αντιλαμβάνεται ότι οι προκλητικές ενέργειες του Νετανιάχου μπορεί να αποσκοπούν στο να παρασύρουν το Ιράν σε έναν μεγάλο πόλεμο, ο οποίος μπορεί να έχει άσχημη κατάληξη για την Τεχεράνη. Ο πρόεδρος Raisi έχει παρόμοιες απόψεις. Παρά το γεγονός ότι συντάσσεται με τις συντηρητικές δυνάμεις, είναι υπέρμαχος των σκληρών λόγων αλλά των ρεαλιστικών πράξεων.
Παραδόξως, η ανάπτυξη του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος μαρτυρά επίσης τις προσπάθειες της χώρας να διατηρήσει την ειρήνη. Η Τεχεράνη πιστεύει ότι η παρουσία πυρηνικών όπλων στη χώρα θα εμποδίσει το Ισραήλ και κάθε άλλον αντίπαλο να αναλάβει επιθετική δράση εναντίον της. Από την άποψη αυτή, το Ιράν αξιοποιεί την εμπειρία της Βόρειας Κορέας.
Εν τω μεταξύ, η Δύση έχει επίσης εκφράσει τη γνώμη της σχετικά με την κλιμάκωση της σύγκρουσης. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον θα παράσχει κάθε αναγκαία βοήθεια στο Ισραήλ υπό το πρίσμα της απειλής από την Τεχεράνη και τους πληρεξουσίους της, επισημαίνοντας ότι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει απέναντι στο εβραϊκό κράτος είναι “ακατάλυτες”. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στην πραγματικότητα υιοθετήσει την αντίθετη στάση.
Οι Βρυξέλλες καταδίκασαν τις ενέργειες του Ισραήλ κατά της ιρανικής διπλωματικής αποστολής και κάλεσαν τα μέρη να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να αποτρέψουν την περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης στην περιοχή. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης δημοσίευσε δελτίο τύπου στο οποίο τονίζει την ανάγκη να τηρείται η αρχή του απαραβίαστου των διπλωματικών και προξενικών κτιρίων και του προσωπικού σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Σημ. Μετ. το άρθρο έχει γραφτεί πριν από την επιχείρηση αντιποίνων του Ιράν: «Αληθινή Υπόσχεση». Ως εκ τούτου δεν θα μπορούσε να πάρει υπόψη του τη ενεργό συμμετοχή των ευρωπαικών χωρών της Αγγλίας και της Γαλλίας, στην αντιεροπορική άμυνα του Ισραήλ, αλλά και τη στάση που τήρησαν οι χώρες της ΕΕ, καταδικάζοντας ως «απρόκλητη» την επίθεση του Ιράν.
Επί σειρά ετών, το Ιράν απέφευγε να εμπλακεί άμεσα σε πολέμους. Κατά την τελευταία δεκαετία, οι αρχές επικεντρώθηκαν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στη χώρα και στην καταπολέμηση των κυρώσεων. Πέρυσι, το Ιράν έγινε πλήρες μέλος των οργανισμών SCO και BRICS, αποδεικνύοντας ότι επιδιώκει τον πολιτικό διάλογο.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Ιράν ενθάρρυνε ενεργά τον σχηματισμό και την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων πληρεξουσίων που θα προστάτευαν τα συμφέροντά του στην περιοχή. Το IRGC θέλει να χρησιμοποιήσει αυτές τις δυνάμεις για να αναλάβει έμμεση δράση κατά του Ισραήλ., από το κίνημα των Χούτις της Υεμένης (Ansar Allah) και το λιβανέζικο κίνημα της Hezbollah.
Ωστόσο, οι Χούτις βρίσκονται 2.000 χιλιόμετρα μακριά, γεγονός που μειώνει σημαντικά την αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε επίθεσης, και από την άλλη έχει νόημα να διατηρηθούν προς το παρόν ακέραιες οι δυνάμεις της Hezbollah. Σχολιάζοντας την επίθεση στο ιρανικό προξενείο, ο ηγέτης της Hezbollah, ο Hassan Nasrallah είχε δηλώσει ότι η Τεχεράνη θα απαντήσει άμεσα στο ισραηλινό χτύπημα. Κατά τη γνώμη του, δεν ήταν μόνο μια επίθεση στη Συρία, αλλά και ένα χτύπημα σε “ιρανικό έδαφος”.
Ο Nasrallah υποστήριξε περαιτέρω ότι σηματοδοτεί ένα “νέο επίπεδο τρομοκρατίας” που στόχευε “στον επικεφαλής των Ιρανών συμβούλων στο Λίβανο και τη Συρία”. Σύμφωνα με τον Nasrallah, οι Αμερικανοί και οι Ισραηλινοί αντιλαμβάνονται ότι το Ιράν θα απαντήσει σύντομα, αλλά η καλύτερη στρατηγική αντίστασης θα ήταν να αποφευχθεί “μια κλασική στρατιωτική σύγκρουση”.
Εάν το Ιράν εμπλακεί άμεσα σε μια σύγκρουση, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια κλιμάκωση της κατάστασης. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό το IRGC να εμπλακεί στη σύγκρουση Παλαιστινίων-Ισραήλ. Τις τελευταίες ημέρες, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Hossein Amir-Abdollahian είχε συνομιλίες με συναδέλφους του από τα ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και το Κατάρ. Παράλληλα, ο πρόεδρος του Ιράν είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Προφανώς, αν το Ισραήλ συνεχίσει την επιθετικότητά του κατά του Ιράν και οι δύο χώρες οδηγηθούν σε πόλεμο, ολόκληρος ο μουσουλμανικός κόσμος – και αυτό σημαίνει τόσο τους οπαδούς του σουνιτικού όσο και του σιιτικού Ισλάμ – θα συνταχθεί με την Τεχεράνη.
Οι μη αραβικές χώρες, όπως η Τουρκική Δημοκρατία, το Πακιστάν, ακόμη και η μακρινή Ινδονησία, θα υποστηρίξουν επίσης το Ιράν. Μήπως άραγε ο Νετανιάχου – ο οποίος έχει αντιμετωπίσει επικρίσεις ακόμη και στη Δύση για τις αποτυχίες και τις απερίσκεπτες ενέργειές του στη Γάζα – θέλει πραγματικά να στρέψει ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο εναντίον του Ισραήλ; Αυτό είναι μάλλον απίθανο. Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ ανέστειλε προσωρινά τις εργασίες 28 διπλωματικών αποστολών του σε όλο τον κόσμο. Τα προξενεία έκλεισαν για το κοινό στο Μπακού, στο Ερεβάν και στην Άλμα-Άτα για αόριστο χρονικό διάστημα. Το Ισραήλ αποφάσισε επίσης να περιορίσει τον αριθμό των επισκεπτών στην πρεσβεία του στη Ρωσία.
Τα μέτρα αυτά εφαρμόστηκαν για λόγους ασφαλείας – για να διασφαλιστούν οι ισραηλινές διπλωματικές αποστολές από πιθανές ιρανικές επιθέσεις. Με άλλα λόγια, το Ισραήλ έχει καταστήσει έμμεσα σαφές ότι τα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας – που συνορεύουν με το Ιράν – μπορεί να δεχθούν επίθεση από το Ιράν. Σε αυτή την περίπτωση, η σύγκρουση θα μπορούσε να κλιμακωθεί από τοπικό σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, είναι απίθανο το Ιράν να επιδιώκει να προκαλέσει κάτι τέτοιο.
Ίσως από την άλλη ο Νετανιάχου πιστεύει ότι η υποστήριξη του ισλαμικού κόσμου προς την Τεχεράνη θα περιοριστεί μόνο στα λόγια – κάτι που μπορεί ενδεχομένως να συμβεί. Αλλά σε τέτοιες συνθήκες, η ανάληψη ρίσκου μπορεί να οδηγήσει σε εξαιρετικά απρόβλεπτες συνέπειες.
(…)
*Εκτεταμένο απόσπασμα από άρθρο του Farhad Ibragimov, ο οποίος είναι λέκτορας στην Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου RUDN, επισκέπτης λέκτορας στην Ακαδημία Εθνικής Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης, υπό την αιγίδα της Ρωσικής Προεδρίας, πολιτικός αναλυτής, εμπειρογνώμονας για το Ιράν και τη Μέση Ανατολή
Πηγή: https://www.rt.com/news/595809-islamic-world-israel-destruction/
