Ο κόσμος τείνει να βλέπει τη σύγκρουση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων ως έναν αγώνα για εδαφική κυριαρχία. Η Charlotte Dennett υποστηρίζει ότι η αναζήτηση πετρελαίου μπορεί να είναι ένας ακόμη σημαντικότερος παράγοντας. Η Dennnett έχει μια έντονα προσωπική σχέση με την περιοχή. Ο πατέρας της ήταν αξιωματικός αντικατασκοπείας για το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και για την Κεντρική Ομάδα Πληροφοριών, τον άμεσο προκάτοχο της CIA. Αποστολή του: η προστασία των αμερικανικών συμφερόντων όσον αφορά το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής. Σκοτώθηκε σε ένα μυστηριώδες αεροπορικό δυστύχημα.
Η Charlotte Dennett και ο σύζυγός της, ο Gerard Colby, συνέγραψαν το βιβλίο: Γεννηθήτω το θέλημά Σου: Η κατάκτηση του Αμαζονίου: Ο Νέλσον Ροκφέλερ και ο Ευαγγελισμός στην εποχή του πετρελαίου (HarperCollins, 1994). Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι το Follow the Pipelines: Uncovering the Mystery of a Lost Spy and the Deadly Politics of the Great Game for Oil (Ακολουθήστε τους αγωγούς: Αποκαλύπτοντας το μυστήριο ενός χαμένου κατασκόπου και τη φονική πολιτική του μεγάλου παιχνιδιού για το πετρέλαιο (Chelsea Green, paperback 2022).
Το περιοδικό Time περιγράφει την Dennett ως ειδική στην πολιτική που βασίζεται στους πλουτοπαραγωγικούς πόρους. Το άρθρο που ακολουθεί παρουσιάζει τη μοναδική οπτική της Dennett για την τρέχουσα κατάσταση.
Εισαγωγή του WhoWhatWhy από τον William Dowell.
***
Το Ισραήλ, η Γάζα και οι συγκρούσεις για το πετρέλαιο
το τελικό παιχνίδι πιθανότατα συνδεόταν με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, που ανακαλύφθηκε στα ανοικτά των ακτών της Γάζας, του Ισραήλ και του Λιβάνου
Ήταν, το σύνθημα στο πλακάτ, που με συνεπήρε. Στεκόμουν μαζί με διαδηλωτές έξω από το δημαρχείο του Burlington (VT) σε μια συγκέντρωση που διοργάνωσε η οργάνωση «Εβραϊκή Φωνή για την Ειρήνη». Στα αριστερά μου εντόπισα έναν άνδρα, με βλοσυρό πρόσωπο και σιωπηλό, να κρατάει ψηλά ένα κομμάτι χαρτόνι με αυτές τις λέξεις χαραγμένες με μαύρο χρώμα:
“Εβραίοι κατά της Γενοκτονίας”.
“Τελικά φτάσαμε σε αυτό το σημείο”, είπα στον εαυτό μου.
Γιατί, αναρωτήθηκα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου και η κυβέρνηση Μπάιντεν διακινδυνεύουν το κύρος τους στον κόσμο και αγνοούν τις εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός; Μήπως είχαν μια σιωπηλή ατζέντα;
Ως χρονικογράφος των ατελείωτων πολέμων στη Μέση Ανατολή μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι το τελικό παιχνίδι πιθανότατα συνδεόταν με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, που ανακαλύφθηκε στα ανοικτά των ακτών της Γάζας, του Ισραήλ και του Λιβάνου το 2000 και το 2010 και εκτιμάται ότι αξίζει 500 δισεκατομμύρια δολάρια. Η ανακάλυψη υποσχόταν να τροφοδοτήσει τεράστια σχέδια ανάπτυξης στα οποία συμμετείχαν οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία.
Ένα επιπλέον διακύβευμα ήταν η μετατροπή της ανατολικής Μεσογείου σε έναν έντονα στρατιωτικοποιημένο ενεργειακό διάδρομο που θα μπορούσε να προμηθεύει την Ευρώπη με τις ενεργειακές της ανάγκες καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία τραβούσε σε μάκρος.
Ιδού λοιπόν η πυριτιδαποθήκη που ήταν σε φάση αναμονής για να εκραγεί, όπως είχα προβλέψει το 2022. Τώρα εξερράγη μπροστά στα μάτια μας. Και αλήθεια, με τι κόστος σε ανθρώπινες ζωές;
Χάρτης της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου που δείχνει την περιοχή που περιλαμβάνεται στην αξιολόγηση της USGS Levant Basin Province.
Σκέψεις για τον ισραηλινό πόλεμο στη Γάζα
Το 1975 ήταν το τελευταίο μου έτος στην όμορφη, κοσμοπολίτικη Βηρυτό του Λιβάνου, πριν βυθιστεί στη συνέχεια, σε 15 χρόνια σκληρού εμφυλίου πολέμου, που στοίχισε τη ζωή σε 100.000 ανθρώπους.
Ως δημοσιογράφος της εφημερίδας Beirut Daily Star, άρχισα να αναφέρω τις κλιμακούμενες εντάσεις μεταξύ των κυβερνώντων Μαρωνιτών Χριστιανών, των Σιιτών Μουσουλμάνων – που βρίσκονταν κυρίως στο νότιο Λίβανο, όχι μακριά από τα σύνορα με το Ισραήλ – και των Παλαιστινίων που βρίσκονταν ενδιάμεσα. Η παρουσία της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) του Γιάσερ Αραφάτ στο Λίβανο δεν χαιρετίστηκε από την άρχουσα ελίτ των Μαρωνιτών Χριστιανών του Λιβάνου.
Η PLO είχε εκδιωχθεί από την Ιορδανία από τον βασιλιά Χουσεΐν κατά τη διάρκεια αυτού που έγινε γνωστό ως Μαύρος Σεπτέμβριος (1970). Σε εκείνη τη σύγκρουση οι δυνάμεις του Αραφάτ πολέμησαν για να εμποδίσουν τους Ιορδανούς να ανακτήσουν τον έλεγχο της Δυτικής Όχθης που κάποτε ελεγχόταν από την Ιορδανία, αφού οι ισραηλινές δυνάμεις είχαν αποχωρήσει μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967. Ηττημένοι από τις δυνάμεις του βασιλιά Χουσεΐν, οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες ξεχύθηκαν στο Λίβανο. Στην απελπισία τους να ακουστούν από τη διεθνή κοινότητα, οι Παλαιστίνιοι μαχητές άρχισαν να κάνουν αεροπειρατείες το 1968 για να εκφράσουν τα παράπονά τους κατά της ισραηλινής κατοχής.
Αυτά τα τρία χρόνια ρεπορτάζ στη Μέση Ανατολή μου έδωσαν ένα σπάνιο μάθημα για το πώς το πετρέλαιο μετέτρεπε τα σεϊχάτα της ερήμου σε σύγχρονα κράτη-πόλεις και τη Βηρυτό σε καταφύγιο για τους πλούσιους – αλλά και σε καταφύγιο για τους εκτοπισμένους Παλαιστίνιους, κάτι που τελικά δεν θα γινόταν ανεκτό.
Από την ταράτσα του διαμερίσματός μου παρακολουθούσα γαλλικά αεροσκάφη Mirage που προμηθεύονταν οι Μαρωνίτες να πετούν πάνω από τα κεφάλια τους για να ρίξουν βόμβες σε έναν καταυλισμό Παλαιστινίων προσφύγων στα περίχωρα της Βηρυτού. Μέρες αργότερα, πέρασα ένα απόγευμα μπρούμυτα, κρυμμένη κάτω από ένα γραφείο καθώς οι σφαίρες πετούσαν γύρω από ένα χριστιανικό σχολείο όπου είχα βρει καταφύγιο κατά τη διάρκεια ενός ξαφνικού ξεσπάσματος των μαχών.
Άρχισα να γράφω για γονείς που έτρεχαν να αποφύγουν τις σφαίρες για να σώσουν τα παιδιά τους. Δεν ήξερα ποιος πολεμούσε ποιον, και καθώς το σούρουπο έπεφτε στο σχολείο, δέχτηκα ευχαρίστως την προσφορά ενός γονέα να με μεταφέρει σε ασφαλές μέρος. Καθώς τρέχαμε προς το αυτοκίνητό του, το χέρι του έσφιξε το δικό μου καθώς γλιτώσαμε με δυσκολία από τη σφαίρα ενός ελεύθερου σκοπευτή. Ήταν Παλαιστίνιος χριστιανός και πιθανότατα μου έσωσε τη ζωή.
Λίγο αργότερα, επέστρεψα στις Ηνωμένες Πολιτείες, χωρίς να θέλω να καλύψω έναν πόλεμο που δεν είχε νόημα για μένα. Θα χρειάζονταν άλλα επτά χρόνια για να καταλάβω ότι αυτός ο συνεχιζόμενος “εμφύλιος πόλεμος” αφορούσε στην πραγματικότητα την απαλλαγή του Λιβάνου από τους ριζοσπαστικοποιημένους Παλαιστίνιους.
Το 1982, ο ισραηλινός στρατός εισέβαλε στον Λίβανο και (σ. μ. μετά την συμφωνηθείσα αποχώρηση των ένοπλων Παλαιστινίων), συντονίστηκε με τις δεξιές λιβανέζικες δυνάμεις των Φαλαγγιτών για να σφάξουν εκατοντάδες Παλαιστίνιους στους προσφυγικούς καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα. Ο Αραφάτ και η PLO του, πήραν το μήνυμα. Έφυγαν από τον Λίβανο για εξορία στην Τυνησία εκείνο το έτος, και η παλαιστινιακή αντίσταση, που κάποτε ήταν κοσμική και αριστερή, έδωσε τη θέση της στην άνοδο των ισλαμιστών μαχητών της Χεζμπολάχ, οι οποίοι αντιστάθηκαν στις μελλοντικές ισραηλινές εισβολές στον κυριαρχούμενο από σιίτες νότιο Λίβανο και κατέληξαν να κερδίσουν τον σεβασμό του μεγάλου σιιτικού πληθυσμού του Λιβάνου.
Η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ και στον κόσμο άρχισε να στρέφεται κατά του Ισραήλ μετά τις σφαγές της Σάμπρα και της Σατίλα, αλλά τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και τα μέλη του Κογκρέσου εξίσωναν την κριτική στο Ισραήλ με τον αντισημιτισμό και θύμιζαν πάντα στον κόσμο τη φρίκη του Ολοκαυτώματος.
Η λογοκρισία σε όποιον έδειχνε συμπάθεια για τους Παλαιστίνιους ήταν διάχυτη, οπότε έκανα μια παύση από το να γράφω για τη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και κατέληξα να συνεργαστώ με τον μελλοντικό μου σύζυγο, τον συγγραφέα και ερευνητή δημοσιογράφο Gerard Colby, στην έρευνα για τη γενοκτονία των Ινδιάνων του Αμαζονίου κατά τις δεκαετίες του 1960 και του ’70. Το αποτέλεσμα της 18χρονης έρευνάς μας ήταν το “Γεννηθήτω το θέλημά σου”: Η κατάκτηση του Αμαζονίου: Ο Νέλσον Ροκφέλερ και ο Ευαγγελισμός στην εποχή του πετρελαίου (HarperCollins, 1994). Αυτό το έργο αποτέλεσε τον οδηγό μου για την κατανόηση του πετρελαίου και της εξουσίας στο υψηλότερο επίπεδο.
Ο θάνατος ενός αρχικατασκόπου – και το πετρέλαιο
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990, με τράβηξε ξανά η συγγραφή για τη Μέση Ανατολή, η οποία ήταν πάντα στην καρδιά μου, αφού γεννήθηκα στη Βηρυτό και φοίτησα εκεί στο λύκειο – που ήταν η αρχή της πολιτικής μου αφύπνισης. Αλλά αυτή τη φορά βρισκόμουν σε μια προσωπική αποστολή. Αποφάσισα να ερευνήσω τις συνθήκες πίσω από το αεροπορικό δυστύχημα που σκότωσε τον πατέρα μου. Ήμουν έξι εβδομάδων εκείνη την εποχή. Ο Daniel Dennett είχε μόλις ολοκληρώσει μια άκρως απόρρητη αποστολή στη Σαουδική Αραβία τον Μάρτιο του 1947.
Ως επικεφαλής της αντικατασκοπείας του Γραφείου Στρατηγικών Υπηρεσιών (OSS) και του διαδόχου της, της Κεντρικής Ομάδας Πληροφοριών (CIG), η αποστολή του ήταν να καθορίσει τη διαδρομή του Διααραβικού Αγωγού (γνωστού και ως Tapline) και αν θα κατέληγε στη Χάιφα της Παλαιστίνης, που σύντομα θα γινόταν Ισραήλ, ή στον κοντινό Λίβανο.
Η τελευταία του έκθεση ανέφερε ότι τα στελέχη των αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών ήταν εκνευρισμένα με την αντισιωνιστική Συρία, η οποία αρνιόταν να αφήσει τον αγωγό να περάσει από το συριακό έδαφος.
Αυτό διορθώθηκε το 1949, όταν η CIA απομάκρυνε τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της Συρίας, Shukri al-Quwatli, και τον αντικατέστησε με έναν αξιωματικό του λιβανικού στρατού, ο οποίος έδωσε το πράσινο φως για τη διέλευση του αγωγού από τα συριακά Υψίπεδα του Γκολάν και τον τερματισμό του κοντά στο λιμάνι της Σιδώνας στο νότιο Λίβανο.
Το σαουδαραβικό πετρέλαιο και ο Διαραβικός Αγωγός που το μετέφερε στη Μεσόγειο Θάλασσα ήταν σημαντικά για τις αμερικανικές φιλοδοξίες στη Μέση Ανατολή. Οι New York Times, στις 2 Μαρτίου 1947, δημοσίευσαν ολοσέλιδο άρθρο σχετικά με το θέμα με τίτλο: “Ο αγωγός για τις ΗΠΑ προστίθεται στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής: Η παραχώρηση πετρελαίου εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη θέση της Ρωσίας”.
Το άρθρο, γραμμένο από τον μελλοντικό γαμπρό του προέδρου Χάρι Σ. Τρούμαν, τον Clifton Daniel, ήταν μια πραγματεία για το “Μεγάλο Παιχνίδι για το Πετρέλαιο”. “Η προστασία αυτής της επένδυσης”, έγραφε ο Daniel, “και η στρατιωτική και οικονομική ασφάλεια που αντιπροσωπεύει, αναπόφευκτα θα γίνει ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής σε αυτή την περιοχή, η οποία έχει ήδη καταστεί άξονας της παγκόσμιας πολιτικής και ένα από τα κύρια σημεία εστίασης της αντιπαλότητας μεταξύ Ανατολής και Δύσης”.
Η Ανατολή, φυσικά, ήταν η Σοβιετική Ένωση. Και η αποκλειστικά προνομιακή μεταχείριση των ΗΠΑ απέναντι στη Σαουδική Αραβία για το πετρέλαιό της, θα την αναδείκνυε σύντομα σε παγκόσμια δύναμη, προς μεγάλη απογοήτευση όχι μόνο των Σοβιετικών, αλλά και των Βρετανών και των Γάλλων. Οι πρώην σύμμαχοί μας στον πόλεμο προσπαθούσαν όλοι αθόρυβα να υπονομεύσουν τα συμφέροντα των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Το 1944, ο πατέρας μου έγραψε σε ένα αποχαρακτηρισμένο έγγραφο ότι η αποστολή του για την OSS ήταν “να προστατεύσει το πετρέλαιο με κάθε κόστος”. Τρία χρόνια αργότερα, καθώς έφευγε από τη Σαουδική Αραβία για την Αιθιοπία για μια άλλη πετρελαϊκή αποστολή, το αεροπλάνο του συνετρίβη μυστηριωδώς, σκοτώνοντας και τους έξι Αμερικανούς που επέβαιναν σε αυτό. Ένας αξιωματούχος της CIA μου εξομολογήθηκε: “Πάντα πιστεύαμε ότι επρόκειτο για σαμποτάζ, αλλά δεν μπορούσαμε να το αποδείξουμε”. Νιώθοντας ότι επιβεβαιώθηκα στην αναζήτησή μου για την αλήθεια, άρχισα να ψάχνω στην ιστορία για περισσότερα στοιχεία.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ θα αντικαθιστούσαν την πολύ αποδυναμωμένη Βρετανία ως επόπτες αυτού που επρόκειτο να γίνει το Ισραήλ. Και το Ισραήλ, μετά τον πόλεμο για την ανεξαρτησία του το 1948 και την εκδίωξη 750.000 Παλαιστινίων από την πατρίδα τους, θα γινόταν γρήγορα ένα βαριά στρατιωτικοποιημένο προκεχωρημένο φυλάκιο, προσκολλημένο στα συμφέροντα των ΗΠΑ, με τους φιλοδυτικούς Ευρωπαίους Εβραίους που είχαν επιβιώσει από το Ολοκαύτωμα να εγκαθίστανται εκεί για να προστατεύσουν τις ζωές τους – και άθελά τους οι περισσότεροι – για να προστατεύσουν το σαουδαραβικό πετρέλαιο “πάση θυσία”.
Η κατάκτηση του Ιράκ: Α’ προτεραιότητας πολεμικός στόχος.
Η αναζήτησή μου για τις πετρελαϊκές διασυνδέσεις με έστειλε ακόμη πιο πίσω, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η κατάσχεση του πετρελαίου του Ιράκ έγινε “πρώτης τάξεως πολεμικός στόχος” για το βρετανικό ναυαρχείο υπό τον Ουίνστον Τσόρτσιλ. Είχε αποφασίσει το 1911 ότι το βρετανικό ναυτικό θα έπρεπε να αντικαταστήσει την πηγή καυσίμων του (τον άνθρακα, από τον οποίο η Βρετανία διέθετε άφθονο) με το φθηνότερο και πιο αποτελεσματικό πετρέλαιο (το οποίο η Βρετανία δεν διέθετε καθόλου), συνεπώς απαιτούσε από τον Τσώρτσιλ να πολεμήσει “σε μια θάλασσα προβλημάτων” για να αποκτήσει πετρέλαιο για το ναυτικό του.
Η Βρετανία τα κατάφερε, με τη βοήθεια του Λόρενς της Αραβίας και των Αράβων στους οποίους υποσχέθηκε ανεξαρτησία σε αντάλλαγμα για τη βοήθεια που θα τους προσέφερε στην εκδίωξη των Τούρκων (της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) από τη Μέση Ανατολή. Αντ’ αυτού, το 1917, ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Arthur Balfour, συνέταξε τη Διακήρυξη Balfour που σηματοδοτούσε τη βρετανική έγκριση για μια εβραϊκή εγκατάσταση στην Παλαιστίνη.
Λιγότερο γνωστό είναι το γεγονός ότι η διακήρυξη ήταν στην πραγματικότητα μια επιστολή που γράφτηκε στον Walter Rothschild, γόνο της ισχυρής ευρωπαϊκής οικογένειας πετρελαίου και τραπεζών. Και οι δύο άνδρες αντιλαμβάνονταν ότι το διακύβευμα ήταν υψηλό για την προστασία ενός αγωγού που σχεδιαζόταν να φέρει πετρέλαιο από το Ιράκ (το οποίο θεωρούνταν μια ιδιαίτερα πολλά υποσχόμενη πηγή) στη Δύση, μέσω του λιμανιού της Χάιφα. Η δημιουργία μιας αποικίας Ευρωπαίων Εβραίων μέσα και γύρω από το τερματικό σημείο του αγωγού στη Χάιφα θα καθησύχαζε τις ανησυχίες τους σχετικά με την ασφάλεια του εγχειρήματος.
Νετανιάχου: «Σύντομα το πετρέλαιο θα ρέει στη Χάιφα»
Το 1927 οι έρευνες για πετρέλαιο απέδωσαν ένα σημαντικό κοίτασμα κοντά στο Κιρκούκ του Ιράκ– ο από καιρό προγραμματισμένος αγωγός ολοκληρώθηκε το 1934 και το πετρέλαιο έρεε μέσω αυτού προς τη Δύση μέχρι το 1948, όταν έκλεισε από τους Ιρακινούς κατά τη διάρκεια του Πρώτου Αραβοϊσραηλινού Πολέμου. Περίπου πέντε δεκαετίες αργότερα, η επαναλειτουργία του αποτέλεσε την κραυγή συσπείρωσης του τότε υπουργού Οικονομικών Μπενιαμίν Νετανιάχου, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου και την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ. Ο Νετανιάχου οραματιζόταν την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν και την αντικατάστασή του από έναν φιλοϊρακινό Ιρακινό αντιφρονούντα ονόματι Ahmad Chalabi. “Σύντομα το πετρέλαιο θα ρέει στη Χάιφα!” διακήρυξε τότε ο Νετανιάχου. “Δεν είναι όνειρο θερινής νυκτός”.
Αλλά ο Chalabi σύντομα εκδιώχθηκε και απαξιώθηκε ως ο δημιουργός του προσχήματος της αμερικανικής κυβέρνησης για τα όπλα μαζικής καταστροφής (ΟΜΚ) για την εισβολή στο Ιράκ, και το όνειρο του Νετανιάχου έπρεπε να ανασταλεί.
Το 2000 ανακαλύφθηκαν σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Γάζας και του Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι ισχυρίστηκαν ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών τους, γνωστά ως Gaza Marine, τους ανήκαν. Ο Αραφάτ, εγκατεστημένος πλέον στη Δυτική Όχθη, προσέλαβε την British Gas (σήμερα ο μεγαλύτερος προμηθευτής ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο) για να εξερευνήσει τα κοιτάσματα. Έμαθε ότι θα μπορούσαν να προσφέρουν 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε έσοδα που χρειάζονταν επειγόντως. “Αυτό είναι ένα δώρο του Θεού για το λαό μας”, διακήρυξε ο Αραφάτ, “και ένα ισχυρό θεμέλιο για ένα παλαιστινιακό κράτος”.
Οι Ισραηλινοί σκέφτηκαν διαφορετικά. Το 2007, ο Moshe Yaalon, ένας στρατιωτικός σκληροπυρηνικός (ο οποίος θα γινόταν υπουργός Άμυνας του Ισραήλ από το 2013 έως το 2016) απέρριψε τους ισχυρισμούς του πρώην Βρετανού πρωθυπουργού Tony Blair ότι η ανάπτυξη του υπεράκτιου φυσικού αερίου της Γάζας από την British Gas θα έφερνε την τόσο αναγκαία οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή.
Παρόλο που τα έσοδα από μια παλαιστινιακή συμφωνία για το φυσικό αέριο θα μπορούσαν να φτάσουν το 1 δισεκατομμύριο δολάρια, ο Yaalon υποστήριξε σε ένα έγγραφο για το Jerusalem Issue Briefs ότι τα έσοδα “πιθανότατα δεν θα διαχέονταν στον εξαθλιωμένο παλαιστινιακό λαό”. Επέμεινε ότι τα έσοδα “πιθανότατα θα χρησίμευαν για τη χρηματοδότηση τρομοκρατικών επιθέσεων κατά του Ισραήλ. “ Είναι σαφές, πρόσθεσε, ότι, “χωρίς μια συνολική στρατιωτική επιχείρηση για την εκρίζωση του ελέγχου της Χαμάς στη Γάζα, καμία εργασία γεώτρησης δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς τη συγκατάθεση του ριζοσπαστικού ισλαμικού κινήματος”.
Ένα χρόνο αργότερα, στις 27 Δεκεμβρίου 2008, οι ισραηλινές δυνάμεις εξαπέλυσαν την Επιχείρηση “Χυμένο Μολύβι” με στόχο, όπως ανέφερε η Haaretz, να στείλουν τη Γάζα “δεκαετίες πίσω στο παρελθόν”, σκοτώνοντας σχεδόν 1.400 Παλαιστίνιους και 13 Ισραηλινούς. Ωστόσο, η όλη επιχείρηση δεν είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσει το Ισραήλ την κυριαρχία επί των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Γάζας.
Τον Δεκέμβριο του 2010, ερευνητές ανακάλυψαν ένα πολύ μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στα ανοικτά των ισραηλινών ακτών, το οποίο ονομάστηκε Λεβιάθαν. Το κοίτασμα προσέφερε αρκετή ενέργεια για να καλύψει τις ανάγκες του Ισραήλ, αλλά παρουσίασε επίσης στο Ισραήλ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Στρατηγικής Hazar, “μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του: την προστασία της νέας υπεράκτιας υποδομής φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή του ασφάλεια και συνεπώς για την οικονομική του ασφάλεια”.
Θυμήθηκα το άρθρο των New York Times του 1947 για τον αγωγό Tapline της Σαουδικής Αραβίας, όπου τονιζόταν η ανάγκη προστασίας αυτής της μεγάλης αμερικανικής επένδυσης, άρα και η ανάγκη στρατιωτικής και οικονομικής ασφάλειας.
Το καλοκαίρι του 2014, ο Νετανιάχου εξαπέλυσε μια μαζική εισβολή στη Γάζα με στόχο να ξεριζώσει τη Χαμάς και να εξασφαλίσει το ισραηλινό μονοπώλιο στα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Γάζας, σκοτώνοντας 2.100 Παλαιστίνιους, τα τρία τέταρτα των οποίων ήταν άμαχοι. Ο δημοσιογράφος Nafeez Ahmed, αρθρογραφώντας για τον Guardian, υποστήριξε ότι “ο ανταγωνισμός των πόρων βρίσκεται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο της σύγκρουσης [στη Γάζα], με κίνητρο κυρίως τις αυξανόμενες εγχώριες ενεργειακές ανάγκες του Ισραήλ”. Και συνέχισε: “Σε μια εποχή ακριβής ενέργειας, ο ανταγωνισμός για την κυριαρχία στα περιφερειακά ορυκτά καύσιμα επηρεάζει όλο και περισσότερο την κρίσιμη απόφαση που μπορεί να πυροδοτήσει τον πόλεμο”.
Μετά την εισβολή του 2014, η οικονομία της Γάζας σημείωσε ελεύθερη πτώση, επιτείνοντας τις ανησυχίες για αυξανόμενη αναταραχή.
Η 7η Οκτωβρίου και το τελικό παιχνίδι
Ο Νετανιάχου έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να αποφύγει τις ερωτήσεις σχετικά με το πώς ο πολυδιαφημισμένος μηχανισμός ασφαλείας του Ισραήλ θα μπορούσε να αιφνιδιαστεί από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Επιμένει να αποκαλεί την 7η Οκτωβρίου “την 11η Σεπτεμβρίου του Ισραήλ”, συγκρίνοντας μάλιστα πώς η κυβέρνηση Μπους, όπως και το Ισραήλ, “αιφνιδιάστηκαν” από τις τρομοκρατικές επιθέσεις εκείνης της ημέρας (στην πραγματικότητα, ο Μπους είχε προειδοποιηθεί για επικείμενη επίθεση). Τώρα ο Νετανιάχου είχε πλέον ένα πρόσχημα για να δικαιολογήσει την τελευταία και αγριότερη εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα.
Ωστόσο, η είδηση που διέρρευσε ήταν πως είχε προειδοποιηθεί από τις αιγυπτιακές μυστικές υπηρεσίες ότι η Χαμάς βρισκόταν στα πρόθυρα ενορχήστρωσης επιθέσεων στο Ισραήλ. Στην πραγματικότητα, είχε επανειλημμένα προειδοποιηθεί από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες ότι η πολιτική αναταραχή γύρω από την υποστήριξή του για την αλλαγή του ισραηλινού δικαστικού συστήματος απειλούσε την εθνική ασφάλεια του Ισραήλ.
Πράγμα που εγείρει το αναπόφευκτο ερώτημα: Μήπως ο Νετανιάχου άφησε να συμβεί η 7η Οκτωβρίου για να επιτύχει τις φιλοδοξίες του: να φιμώσει τους επικριτές του, να καταπολεμήσει τις κατηγορίες διαφθοράς, να μείνει μακριά από τη φυλακή και να συσπειρώσει τη χώρα γύρω από έναν πρόεδρο σε καιρό πολέμου αποφασισμένο να καταστρέψει τη Χαμάς;
Μεγάλο μέρος της βόρειας Γάζας έχει μετατραπεί σε ερείπια και στόχος του είναι να αφανίσει και τη νότια Γάζα. Ίσως σκέφτεται ότι μόνο τότε, αφού καταστρέψει τη Χαμάς και αναγκάσει τους Παλαιστίνιους να φύγουν από τη Γάζα, θα μπορέσει να πείσει τους διεθνείς δανειστές να υποστηρίξουν το μακροχρόνιο σχέδιό του να μετατρέψει το Ισραήλ σε ενεργειακό διάδρομο.
Ο Νετανιάχου – και ενδεχομένως ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν – πιθανόν να υιοθετούν τη “μακρόπνοη άποψη”, πείθοντας τους εαυτούς τους ότι ο κόσμος θα ξεχάσει τι συνέβη μόλις η οικονομική ανάπτυξη απογειωθεί στην περιοχή, τροφοδοτούμενη από το άφθονο υπεράκτιο φυσικό αέριο του Ισραήλ στο πεδίο Λεβιάθαν και το θαλάσσιο χώρο της Γάζας. Οι εργασίες έχουν ήδη ξεκινήσει για ένα ακόμη έργο υποδομής: την κατασκευή της λεγόμενης διώρυγας Μπεν Γκουριόν, από την άκρη της βόρειας Γάζας νότια στον Κόλπο της Άκαμπα, συνδέοντας το Ισραήλ με την Ερυθρά Θάλασσα και παρέχοντας έναν ανταγωνιστή στη διώρυγα του Σουέζ της Αιγύπτου.
Το έργο της διώρυγας Μπεν Γκουριόν
Το έργο της Διώρυγας θα συνδέσει επίσης το Ισραήλ με τη φουτουριστική τεχνολογική πόλη Neom της Σαουδικής Αραβίας, αξίας 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ένα σχέδιο που προβλεπόταν από τις Συμφωνίες του Αβραάμ οι οποίες αφορούσαν την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ και τη δέσμευση των υπογραφόντων – των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν, του Σουδάν και του Μαρόκου – σε τεράστια αναπτυξιακά έργα στο όνομα της ειρήνης.
Κατά ειρωνικό τρόπο, τουλάχιστον για μένα, αυτό περιλαμβάνει την αναβίωση του διααραβικού αγωγού, μόνο που το τερματικό του σημείο θα βρίσκεται στη Χάιφα, αντί για τον Λίβανο.
Από τη θετική πλευρά, μεγάλο μέρος του κόσμου αναγνωρίζει πλέον ότι δεν μπορεί να υπάρξει κανένα αναπτυξιακό σχέδιο, καμία ειρηνευτική διαδικασία, που δεν εγγυάται τη στρατιωτική ασφάλεια της Παλαιστίνης καθώς και του Ισραήλ, και δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα των Παλαιστινίων να ζουν ελεύθεροι, απαλλαγμένοι από την κατοχή, με τα ίδια δικαιώματα, την αξιοπρέπεια και την ειρήνη με τους Ισραηλινούς γείτονές τους.
Ακόμα πιο ενθαρρυντικές είναι οι θέσεις που παίρνουν οι Αμερικανοί Εβραίοι που συνειδητοποιούν ότι η πολιορκία της Γάζας από τον Νετανιάχου το μόνο που έχει καταφέρει είναι να αυξήσει τον αντισημιτισμό παγκοσμίως. Όπως σημείωσε πρόσφατα η ραββίνος Alissa Wise, “Όλα αυτά κάνουν τους Εβραίους λιγότερο ασφαλείς στον κόσμο. Οι ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, και όχι μόνο τώρα, αλλά εδώ και γενιές – που οι Παλαιστίνιοι δεν είναι ελεύθεροι, οι Εβραίοι είναι λιγότερο ασφαλείς στον κόσμο. Και αυτή είναι η ουσία του θέματος”.
Ο Peter Beinart, εκδότης του περιοδικού Jewish Currents, βλέπει ξεκάθαρα την ανοησία του πολέμου του Νετανιάχου εναντίον της Χαμάς: “Δεν μπορείς να νικήσεις τη Χαμάς στρατιωτικά, γιατί ακόμη και αν την εκθρονίσεις στη Γάζα, θα βάλεις τους σπόρους για την επόμενη φουρνιά ανθρώπων που θα πολεμήσουν το Ισραήλ”.
